Hemşaredarê Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî Dogan Hatun, beşdarê aktîvîteya nasnameyî ya projeyê "Pawitişê Destnuşteyê Suryanî û Keldanîyan ê Mîrasê Kulturî yê Belgeyinî yê Amedî" bî. Hemşaredar Hatunî dîyar kerd ke her kûçeyê bajarî ra boya tarîxî gêno û va "Ma zanê ke ma ganî her kerraya tarîxî ya bajarî bipawê û ma do seba pawitişî zî bixebitîyê."
Aktîvîteya nasnameyî ya projeyê "Pawitişê Destnuşteyê Suryanî û Keldanîyan" ke hedefê ey o yo ke mîrasê kulturî yo dewlemendê Amedî biresno neslanê ameyoxan, Dêrê Kehen ê Suryanî yê Meryem Anayî de virazîya. Proje, bi xebata hempare ya Dêrê Kehen ê Suryanî yê Meryem Anayî, Dêrê Keldanî yê Mor Petyunî û Komela Pawitişê Mîrasê Kultur û Tebîetî ya Amedî ame kerdene.
Aktîvîte de nasnameyê katalogo ke çarçeweya projeyî de ameyo hazirkerdene, ame daşinasnayene. Dima belgefîlmêk ame nîşandayene. Bi projeyî hedef o ke eserê nuştekî yê ke komelê Suryanî û Keldanîyan pê tarîxî viraştê, bêrê pawitene û nê eserî cigêrayoxan rê bêrê pêşkêşkerdene.
Hemşaredarê Şaredarîya Şaristanê Girdî Dogan Hatunî ra teber, Hemşaredara Verêne ya DBBî Gultan Kişanak, Hemşaredara Şaredarîya Sûrî Fatma Gulan Onkol û endamê meclîsê şaredarîye beşdarê programî bîyî.
Aktîvîteyî de muhîmîya pawitişê dewlemendîyanê kulturî yê Amedî ser o ame vindertene û ame vatene ke nê tewir projeyî bi piştîdayîş û cehdê hemparî do bêrê xurtkerdene.
Hemşaredar Hatun: Ma wazenê tarîxê bajarî bipawê
Hemşaredarê Hatunî ke programî de qisey kerd, dîyar kerd ke ê wazenê tarîxê Amedî bipawê û wina dewam kerd: "Ma demêk seba tîya xeyalê demêko weş kerdbî. Ma seba tamîrkerdişê derdorî projeyan antbî la qeyyûmê ê demî nêverda û ma nêeşkayî bikerê. Ma waştêne ke ma bi Dêrê Surp Gîragosî û kûçeyê 1,5 km, aya ke tîya ra dest pêkena, ci reyde bikerê merkezêkê turîzmî. Mixabin, 2018-2019 de qeyyûmî projeyê ma îptal kerd."
'Karê ma o yo ke ma mîrasî eynî wina biresnê neslanê bînan'
Hatunî sipasîya xo Komela Pawitişê Mîrasê Kultur û Tebîetî ya Amedî rê kerde û wina dewam kerd: "Ma 'tena na qisa de nê' des serran ra yo nêzdî ra teqîb kenê ke nê komelî senî heme awanî û eserê hunerî yê tarîxî yê bajarê ma arşîv kerdo û senî cehd keno ke înan bipawo. Ma eşkenê vajê ke qasê misqalêk bo zî ardimê ma zî est o. Helbet no mîras, mîrasêko ke des medyanê verê ma rê ma rê verdo. Nîşanê terzê ciwîyayîşê medyanê verê ma, têkilîviraştişê û serkewtişê pîyaciwîyayîşê înan o. Nê awanî bi ruhêko abîdeyin ronayê ke ma tede bivînê ma senî eşkenê pîya biciwîyê. Tena çend kerreyê bazaltî yan zî kerreyê kireçî nîyê, ruho ke mîmarîya ê demî dayo hunerê kerrayan no ruh o. Karê ma o yo ke ma nê mîrasî eynî wina biresnê neslanê bînan."
'Her kûçeyê Amedî ra boya tarîxî yena’
Hatunî dîyar kerd ke mîraso ke des medyan verdo, şer û prosesê Rojhelatê Mîyanênî ra zî para xo girewta û ameyo talankerdene û wina va: "Eke çiqas tay mîras mendo zî ma ganî ey bipawê. Her kûçeyê Amedî ra boya tarîxî yena. Tarîxê 33 medyanî yo hezar serran, Royê Dîcleyî yo ke çi wext nêamo pawitene, Baxçeyê Hewselî yê ke qet bereketê xo nêkerdo kêmî, eke senî yew ruho çitur dayo ma, ma ganî nînan pêroyîne bipawê û biresnê neslanê bînan. Barê ma giran o, ma zanê naye. Ma zanê ke ma goreyê îmkananê xo ganî her kerraya tarîxî bipawê û ma do seba pawitişî zî bixebitîyê."
'Bawerî şênê hunerê pîya û azadciwîyayîşî bimojnê'
Hemşaredar Hatunî qeyd kerd ke xeylê kûçeyê tarîxî yê bajarî bextê xo rê ameyê verdayene û wina dewam kerd: "Ma ganî wayîrê her kerraya xo vejîyê, her kerraya ci cayê xo de bipawê û originelîya ci ya mewcude bipawê. Bi no hewa eşkeno bibo yew erjeyo ke zaf welatanê dinya rê mîsalê turîzmî bido. Tîya yew dêr o, labelê sey dêrî wayîrê yew ruhî yo. Eke tîya bibo cayêko bîn, keye yan zî îbadetxaneyêko bîn, o ruh do nêmaneno ci, ma pêro zanê naye. Ganî ma ked û araqê çareyî yê ê kesanê ke tîya kerdo awan, sey ci bipawê û bizanê ked û araq seba çi ameyê dayene. Na eynî sey Suryanî, Keldanî, Ermenî, Elewî yan zî camî şêno bibo. Her araqê çareyî ke seba kamcîn ruhî ameyo dayene, pawîtişê ey ruhî bi xo maneyêk qezenc keno. O wext şênê bajar de însanî, heme bawerîyî bi hawayêko pîya û azad hunerê pîyaciwîyayîşî bimojnê. Eke tena yew reng, yew ziwan û çîyo nîyanên bibo ma pêro zanê ke do faydeyê nê eserê tarîxî kesî rê çin bo. Ma sey Şaredarîya Şaristanê Girdî reyna soz danê. Her reng, her ferq seba ma dewlemendî yo. Her bawerî seba ma pîroz ê û seke no bajar hezar serran ser o eşkayo pîya biciwîyo, ez bi bawer a ke ma do badê nika zî bieşkê, bi hurmet silam dana şima pêroyîne."
Â