Endama Meclîsê Şaredarîya Şaristanê Girdî Kader Uzun Madenkuyu ke beşdarê kombîyayîşê Kongreyê Îdareyê Herême û Mintiqa yê Konseyê Ewropa bîye, bale ante polîtîkayanê merkezkî yê tûjî ke şaredarîyanê DEM Partî ser o yê û veng da ke demokrasîya herême û mintiqa bibo bihêz.

Endama Meclîsê Şaredarîya Amedî ya Şaristanê Girdî Kader Uzun Madenkuyu, beşdarê kombîyayîşê Komîteya Pêroyî ya Kongreyê Îdareyê Herême û Mintiqa yê Konseyê Ewropa (AK-YBYK) bîye ke 15-17ê Teşrîna Verêne de bajarê Strazburgî yê Fransa de ame organîzekerdene. Madenkuyu ke kongre de qisey kerd va ke seba ke Hemşaredarê Şaredarîya Wanî Abdullah Zeydan ke bi nameyê DEM Partî endamo eslî yo, qedexeya teberkewtiş ameya dayene coka a beşdar bîya û îfade kerd ke heme hemşaredarê DEM Partî rê qedexeya teberkewtiş est a. Madenkuyu qiseykerdişê xo de bale ant zextan ser ke şaredarîyê DEM Partî verê weçînayîşê herême yê 31ê Adare û badê ey marûz mendî.

'Ganî demokrasîya herêmkî bêra xurtkerdene'

Madenkuyu îfade kerd ke ganî dinya de demokrasîya herême û mintiqa bêro temînkerdene û wina va: "Seba ke aştî û îstîqrar bêro temînkerdene, ganî demokrasîya herême û mintiqa bêro xurtkerdene û no zî bi wedarnayîşê zextan o ke zîhnîyeto merkezkî herêman ser o keno û girewtişê demokrasî mumkin o. Seba ke ma demokrasîya herême temîn bikê, ganî fehmêko wina yê îdareyê herême bibo ke bi beşdarîya şarî beno. Karkerdişê mekanîzmayê hukmatî bi hawayêko dûrî şarî û qerardayîşê zîhnîyetê merkezkî yew noqte ra vernîya demokrasîya herême gêno."

Polîtîkayê Tirkîya yê îdareyê herême 

Madenkuyu polîtîkayê Tirkîya yê îdareyê herême bi kilmî wina va: "Awanîya îdarî ya Tirkîya, Qanûnê Bingeyî de sey 'merkezî' û 'herême' yena tarîfkerdene. Şaristanî zî bi reyedayene nê her di awanîyan de, temsîlîyetê xo dîyar kenê û beşdar benê. Awanîya merkezî, TBMM’î de xo ramojnena; awanîya herême zî şaredarîyan, meclîsê şaredarîyan û meclîsê pêroyî yê şaristanan de. Hetê îdareyê herême ra meclîsê şaredarîyan hem organê qerarî yê hem zî organê kontrolî yê. Xebatê ke eleqedarê şaredarîye yê meclîsan de yenê munaqeşekerdene û qerardayene, reyna kontrol zî nê meclîsî de yeno kerdene."

'Xizmetê îdareyê herême yê zafziwan yenê krîmînalîzekerdene'

Madenkuyu ard vîrî ke 8 serranê peyênan de tayînkerdişê qeyyûman seba şaredarîyan virazîya û wina dewam kerd: "Çarçewaya pawitişê heqê ziwanê dayîke de ke yew meseleya bingeyine yê meseleya kurdkî ya, xizmetê îdareyê herême yê zafziwanî eşkera yenê krîmînalîzekerdene. Îqazê ke seba vîyerê peyadan bi kurdkî ameybî nuştene, ameyî esternayene. Bi mudaxelekerdişê xebatanê sosyo-kulturî, polîtîkayê asîmîlasyonî şaranê herême ser o yenê xebityayene. Heme şaredarîyanê ke qeyyûm ameyî tayînkerdene, tede mîlyonan deyn ame verdayene, malê şaredarîyan; yan ameyî dewrkerdene mekanîzmayê ke binê kontrolê hukmatê merkezî de yê yan zî bê bedel ameyî dayene. Personelê ke xebitîyayêne karê xo ra ameyî eştiş, cayê înan de zêde personelî ameyî girewtene."

'Şaredarîyê ma bîyî dêrê mufetîşan'

Madenkuyu qeyd kerd ke badê weçînayîşê herême yê 2024î, şaredarîyî bi mîlyonan deyn qeyyûman ra ameyî giretene û nê çîyî vatî: "Şaredarîyî verdê ke xizmete bikê, nêeşkenê mesrefê personelan zî bidê. Hema badê weçînayîşan Teblixê Tedbîranê Serekkomarî yê Tasarrufî ame weşanayene û çarçewaya nê teblixê de tu xizmetê ke menfaetê şarî ra yê û ganî bi lezabez bêrê dayene, nêeşkîyayî bêrê kerdene.

Yanî bi cehdkerdişê astengkerdişê selahîyetê mesrefkerdişî ke hetê qanûnan ra dîyaya îdareyê herêman, qadanê bingeyînan de sey rayîr, res, awe, pakîye de ke sey bingeyê xizmetanê şaredarîyan ê, no teblix bîyo bahane û xizmetî ameyî astengkerdene. Prosesê 8 serrî yê qeyyûman de şaredarîyê ke tu mufettîş nêşîyo, hema ke DEM Partî şaredarîyî qezenç kerdî-nêkerdî, bîyî dêrê mufetîşan. Şaredarîyê ma ke bi pratîkêka huqûqî de nêkewto destê hukmatî, wazenê binê zextî de bêrê tepiştiş."

'Ma do şarî reyde xizmetê herême bikê'

Madenkuyu îfade kerd ke ê do tehdaya hukmatê merkezkî ser o bi fehmêko demokratîk, ekolojîk û azadîya cinîyan, bi modelê hemşaredarî ke sere de Rojhelatê Mîyanênî heme şaranê dinya rê îlham o û şarî reyde xizmetê herême bikê.

Rapor qebul bî

Kombîyayîşî de, raporo ke bi sernameyê "Weçînayîşê Tirkîya yê Herême, Tetbîqkerdişê Peymana Ewropa ya Otonomîya Herême Komîsyona Taqîbî û Hurmeto ke Asteyê Herême û Mintiqa de Heqanê Merdiman û Hukmê Huqûqî rê yeno nîşandayene" bi hawayêko pîya Komîsyonê Temaşekerdişê Weçînayîşê 31ê Adare û raportorê Tirkîya David Erayo Îswiçreyij û Vladimir Prebilico Slovenijî ra ameyo hazirkerdene, badê munaqeşeyan bi zafaneyê vengan ame qebulkerdene.

Endamê delegasyonî kewtî têkilî

Endamanê Delegasyonê  Îdareyê Herême yê DEM Partî ke Madenkuyu zî tede ca gêna, delegasyonanê Îtalya, Îsweç, Fransa, Awûsturya, Almanya, Îngilistan, Serekê AK-YBYK’î Marc Cools, raportorê Tirkîya yê Îswiçre û Slovenya, serekê verênan ra Anders Knape, Gudrun Mosler-Toernstroem û Leen Verbeek reyde kombîyayîşî kerd.